1891-1918

Festungsartillerieregiment No. 2

 

Regiment Artylerii Fortecznej No.2 został sformowany dnia 1 stycznia 1891 roku z 6 i 7 batalionu artylerii fortecznej stacjonujących w Krakowie, które kolejno stały się 1 i 2 batalionem. Regiment składał się z trzech batalionów, z czego dwa pierwsze stacjonowały w Krakowie wraz ze sztabem, a trzeci w Trydencie był nowo utworzonym. Skład narodowościowy regimentu  przedstawiał się następująco: 41% Polaków, 32% Niemców i 27% Czechów. Każda jednostka wojskowa o strukturze regimentu posiadała swojego właściciela - obecnie żyjącego wyższego oficera, który w wybitny sposób zasłużył się podczas służby dla cesarza lub nieżyjącego, który pełnił tą funkcję "po wsze czasy" zazwyczaj bez możliwości zmiany. Pierwszym właścicielem Regimentu Artylerii Fortecznej nr 2 był FML Albert von Sponner, którego rolę w grudniu 1907 r. przejął FZM Edward von Beschi - sprawujący tę funkcję do śmierci w 1916 r. Tytuł ten został utrzymany również po jego śmierci do 1917 r.

20 stycznia 1909 roku batalion trzeci stacjonujący w Trydencie został odłączony od regimentu i utworzył  samodzielny Batalion Artylerii Fortecznej nr 5 (Festungsartilleriebataillon No. 5).

W momencie wybuchu I-ej wojny światowej regiment dysponował 24-ma kompaniami, w tym: 4 kompaniami 30,5 cm moździerzy Wz 1911 (łącznie 8 dział), 1 kompanią 24 cm moździerzy Wz 1898 (łącznie 4 działa), 7 kompaniami 15 cm dział (łącznie 28 dział), 4 kompaniami 12 cm armat Wz 1880 (łącznie 16 dział) oraz 8 kompaniami dysponującymi różnym sprzętem przeznaczonym do obrony Twierdzy Kraków. W skład regimentu dodatkowo wchodziło po sześć oddziałów balonowych i oświetleniowych.

O znaczeniu regimentu świadczyły między innymi działania operacyjne, a w szcze-gólności wykorzystanie jednostki na różnych teatrach wojny światowej:

- obrona Krakowa w roku 1914 (6 grudnia) przed armią carskiej Rosji, która został odpartaspod Krakow za pośrednictwem ciężkich dział (kal. 30,5 cm),strzelających z fortu Kościuszko oraz dział fortów Kosocice, Rajsko i Prokocim,

- wysłanie dwóch baterii 30,5 cm moździerzy Wz 1911 w celu wspierania niemieckiej ofensywy na zachodnim froncie (Belgia i Francja),

- udział w galicyjskiej ofensywie 1915 roku przeciw Rosji,

- udział w działaniach wojennych na Bałkanach i północnych Włoszech w latach 1914 - 1918.

        W styczniu 1917 roku regiment składał się z 32 baterii w 9 kompaniach (5 kompani polowych i 4 kompanie marszowe) a w tym: 5 baterii 10,4 cm armat polowych Wz 1915 - 10 dział, 2 baterii 15 cm moździerzy Wz 1880 - 8 dział, 5 baterii 30,5 cm moździerzy Wz 1911/16 - 10 dział, 1 baterii 42 cm haubic Wz 1916 - 1 działo, 6 baterii 15 cm haubic ciężkich Wz 1914 - 14 dział, 2 baterii 12 cm dział pozycyjnych Wz 1880 - 8 dział, 1 baterii 15 cm armat pozycyjnych Wz 1880 - 4 działa, 1 baterii ciężkich miotaczy min - 16 miotaczy, 1 baterii 24 cm armat Wz 1916 - 1 działo, 1 baterii 15 cm armat samochodowych Wz 1915/16 - 2 działa, 3 baterii pozycyjnych, 1 baterii zabezpieczenia pozycji ufortyfikowanych i 1 baterii kadry.

 

Dowódcy Regimentu w latach 1891 - 1918

Festungsartillerieregiment Nr. 2

1891 - Obst. Wenzel Holecek

1891 - Obst. Karl Krivanek

1894 - Obst. Albert Kussweter

1898 - Obst. Vinzenz Kutschera

1900 - Obst. Leopold Rollinger

1904 - Obst. Paul von Rehm

1905 - Obst. Johann Sedlacek

1911 - Obst. Ferdinand Bleichinger

1913 - Obst. Johann Smrcek

1917 - Obst. Johann Walter

 

3. i 4. bateria 30,5 cm moździerzy Wz 1911 na froncie zachodnim

Tuż po rozpoczęciu działań I wojny światowej na froncie zachodnim obejmującym Niemcy, Belgię i Francję niemiecki Sztab Naczelny zwrócił się z prośbą do austriacko-węgierskiego Naczelnego Dowództwa o wsparcie działań na froncie zachodnim kilkoma bateriami 30,5 cm moździerzy. Do wykonania tego zadania rozkazem telegraficznym z dnia 11 sierpnia 1914 roku zostały przeznaczone 3. i 4. kompania z Krakowskiego Regimentu Artylerii Fortecznej No. 2. Dowódcą pół-dywizjonu mianowano majora Rudolfa von Ranciglio (12.VIII.1914), który służył w regimencie od 1909 roku i jako dowódca 3. kompani prowadził przezbrojenie jej w marcu 1913 roku w 30, 5 cm moździerze Wz 1911. Dnia 12 sierpnia 1914 roku o godzinie 17.00 obydwie baterie w gotowości do wymarszu ustawiono na dziedzińcu koszar regimentu. Załadunku na kolej dokonano w dniu 13 sierpnia, łącznie do tego celu przeznaczono dwa pociągi. Bateria nr 3. jechała na pierwszym pociągu wraz z dowódcą pół-dywizjonu, a bateria nr 4. na drugim, dodatkowo wsparte zmotoryzowanym oddziałem oświetleniowym z dwoma 120cm reflektorami. Jeszcze tego samego dnia transport dotarł do Drezna, gdzie został ustawiony na wiadukcie w pobliżu dworca kolejowego. Według wspomnień majora Ranciglio podczas tego postoju, jak również całej podróży przez Niemcy ludność owacyjnie wiwatowała na cześć austriackich sprzymierzeńców.

19 sierpnia o godzinie 1.00 transport dotarł do Lüttich, po rozładowaniu sprzętu rozpoczęto marsz w kierunku Huy. O 9 rano kolumna dotarła do celu. W miejskim ratuszu major Ranciglio po powitalnym przyjęciu otrzymał rozkazy i mapy. Następnego dnia tj. 20 sierpnia baterie zostały rozlokowane w pobliżu zamku Haute Urche, gdzie przygotowano SO i SD (stanowiska ogniowe i stanowisko dowodzenia). Baterie miały wziąć udział w zdobywaniu południowego odcinka twierdzy Namur - głównego fortu pancernego d'Andoy. Wieczorem wysłano samochody po amunicję do Lüttich (Liege). Rano 21 sierpnia rozpoczęto ostrzał fortu d'Andoy, który prowadzono do 23 sierpnia. Wieczorem 21 sierpnia zniszczono haubice zamontowane w forcie. W nocy z 21 na 22 bateria nr 3. została ostrzelana przez francuskich strzelców, w skutek tego został raniony jeden artylerzysta, który zmarł dwa dni później. 23 sierpnia bateria 4. otrzymała rozkaz przeniesienia ognia na pancerny fort pomocniczy de Maizeret, który do tej pory ostrzeliwały niemieckie 21 cm i 42 cm moździerze. Ostrzał rozpoczęto o godzinie 11.45. Po oddaniu sześćdziesięciu czterech strzałów na forcie wywieszono białą flagę. W nocy z 23 na 24 batalion niemieckiego 33 Regimentu Piechoty rozpoczął szturm na fort d'Andoy, który zakończył się fiaskiem - utracono 50 żołnierzy w tym 14 poległych.24 sierpnia ponowiono ostrzał ze wszystkich dział, w skutek którego o godzinie 17.00 załoga wywiesiła biała flagę na znak poddania fortu. Łącznie w kierunku fortu d'Andoy bateria 3. i 4. wystrzeliły 450 pocisków. Następnie baterie skierowano do ostrzału pozostałych fortów twierdzy Namur: 3. baterie przeciwko fortowi de Dave, a 4. przeciwko fortowi de Malonne. Stanowisko ogniowe usytuowano w zniszczonym forcie d'Andoy. Wieczorem 24 sierpnia dowódca 4. baterii przekazał majorowi Ranciglio

wiadomość, że fort de Malonne poddał się, w związku z tym obydwie baterie skierowano przeciwko fortowi de Dave. Dnia 26 sierpnia o 16.00 miał rozpocząć się ostrzał, jednak o 15.30 dowódca pół-batalionu otrzymał informacje telefoniczną o poddaniu obiektu. Po tej wiadomości przygotowano baterie do transportu. W tym samym czasie austriacko-węgierskie 7. i 8. bateria 30,5 cm moździerzy, które walczyły na północnym odcinku twierdzy Namur ostrzeliwując fort De Cognelee, zostały skierowane przeciwko Maubeuge. Już dnia 26 sierpnia baterie 3. i 4. otrzymały rozkaz marszu w kierunku Dinanz, gdzie resztę rozkazów miały otrzymać w bawarskim XII. Korpusie. 30,5 cm moździerzom został przydzielony odcinek twierdzy Givet z fortem Le Charlemont. Ostrzał prowadzono popołudniami od dnia 29 do 31 sierpnia, 30 sierpnia nad fortem pojawiły się kłęby dymu po przeprowadzonym ostrzale. 31 sierpnia ostatecznie fort Le Charlemont poddał się. Podczas oblężenia twierdzy Givet doszło do uszkodzenia jednego z dział 4-ej baterii, które to na skutek wybuchu pocisku wystrzelonego przez obrońców twierdzy zostało przewrócone. Oględziny zdobytego fortu odbyły się w dniu 1 września o godzinie 8 rano. Załogę stanowiło 35000 żołnierzy francuskich, ponadto 140 rannych, około 120 zginęło podczas ostrzału na skutek eksplozji jednego granatu. Po oględzinach zdobyczy Bateria 4 wyruszyła w kierunku twierdzy Namur. po drodze 3 września bateria zatrzymała się w nie bronionej twierdzy Rocroi, gdzie pozostała na nocny odpoczynek. Twierdza ta przypominała fortyfikację Marienstadt'u czy też Jozefova - w każdym razie na owe czasy była już zdecydowanie przestarzała i nie reprezentowała wartości bojowej. 4 września wieczorem baterie dotarły do Sedanu, gdzie odbył się przegląd pododdziałów. 7 września obie baterie 3 i 4 połączyły się w okolicach miejscowości Jeandelize. 8 września baterie dotarły do Combre gdzie mjr Ranciglio otrzymał rozkazy od dowódcy 10 dywizji piechoty ostrzelania fortu Troyen stojącego na drodze do oskrzydlenia twierdzy Verdun. 8 września rozpoczął się rekonesans przed fortem Troyen, baterie zostały przewiezione krętymi dróżkami na wzgórze porośnięte lasem, gdzie w celu przygotowania pozycji wycięto sporo drzew na skraju lasu, który rozciągał się na przestrzeni 1,5 km do samego fortu Troyon. Tego samego dnia przyszedł rozkaz ostrzelania wrogich pozycji, który wykonała 3 bateria oddając późnym popołudniem 12 strzałów. Dnia 9 września dowódca pół-dywizjonu udał się rano na pozycje obserwacyjne położone w rowie w odległości 700 m od fortu.

O godzinie 8 rozpoczął się ostrzał. Według relacji potworny wygląd miał ostrzał wzbijając tumany pyłu i dymu w powietrze przecinane językami płomieni. Przeciwko punktowi obserwacyjnemu został otwarty ogień z dniał fortu jednak nie wyrządził żadnych szkód, po kolejnych salwach z 30,5 cm moździerzy bateria fortu Troyon została uciszona, jednak informacja o pozycji obserwacyjnej została przekazana sąsiadującemu fortowi Genicourt, który wystrzelił w kierunku obserwatorów kilka szrapneli powodując uszkodzenie linii telefonicznej. 12 września baterie otrzymały rozkaz wymarszu w kierunku na Metz. 13 września baterie dotarły do St. Maurice gdzie mjr Ranciglio otrzymał podziękowania za dotychczasową służbę od dowódcy 10 Dywizji Piechoty. 20 września baterie otrzymały rozkaz powrotu do Mars la Tour gdzie do szturmu przygotowywały się oddziały piechoty (zapasowy batalion pionierów z Metz). 21 września baterie zostały rozdysponowane na odcinakach: 3 bateria przeciwko forowi De Liouville (znajdującego się na południe od fortu Troyon) a 4 bateria przeciwko fortowi Troyon. Obydwie baterie były wspierane przez kompanie pionierów: 4 bateria przez dwie a 3 bateria przez jedną. Ogień przeciwko wrogim fortom rozpoczęła bateria 3 w dniu 23 września a bateria 4 w dniu następnym. w dniu 25 września sześć baterii francuskich otwarło ogień przeciwko austriackim 30,5cm moździerzom, w czasie którego zginęło wielu żołnierzy niemieckich z kompani pionierów stanowiących obronę baterii. Po ostrzale miał miejsce szturm na baterię 3-ią odparty przy udziale grenadierów królewskich pod dowództwem księcia Oskara pruskiego, w obronie tej uczestniczyli również artylerzyści walcząc ze sztucerami w ręku. Jeńcy po odpartym ataku zeznali, że za wszelką ceny mieli przejąć baterie. 29 września bateria 4 została skierowana na północ od baterii trzeciej. 6-go października bateria 4-ta została przesunięta do Benoy a trzecia 16-go października w między czasie bateria 4 ta była wizytowana przez cesarza Niemiec.

 

30 października półdywizjon otrzymał rozkaz wymarszu do Metz. Baterie zostały zakoszarowane w Longoville, gdzie spędziły święto Barbary z bawarskim regimentem artylerii pieszej, a następnie Boże Narodzenie. 2-go marca baterie odwiedził król bawarski, przed którym przedefilowała bateria czwarta wraz z bawarskim regimentem artylerii, gdy trzecia przeprowadziła pokazowe działoczyny. Bateria czwarta pomiędzy 3 lutym a 3 marcem 1915 roku została oddelegowana jako wsparcie dla wojsk dowodzonych przez niemieckiego następcy tronu i wystrzeliła w tym czasie 80 granatów przeciwko różnym celom głównie wrogim bateriom. 11 maja baterie otrzymały rozkaz powrotu do kraju i 13 maja dotarły do Salzburga skąd miały wyruszyć przeciwko Włochom. Podczas walk na froncie zachodnim baterie wystrzeliły 2080 pocisków i przebyły ok. 800 km, a artylerzystom z  morawsko-galicyjskiego Regimentu Artylerii Fortecznej nr 2 wręczono za odwagę: 31 krzyży żelaznych oraz 2 bawarskie i 12 saskich odznaczeń wojennych